درز انقطاع ساختمان چیست؟

همانطور که قطعا می دانید برای کاهش اثرات مخرب زمین لرزه؛ استاندارد 2800 تدابیری اندیشیده است که یکی از آنها ایجاد درز انقطاع در ساختمان است اما درز انقطاع چیست؟

 

درز انقطاع چیست؟

با توجه به مشخصات جرم و سختی متفاوت در ساختمان‌های گوناگون، در هنگام زلزله سازه‌ ها، رفتارهای متفاوتی دارند و ممکن است در مودهای ارتعاشی مختلف، ساختمان‌های مجاور هم به یکدیگر نزدیک شده و برخورد کنند. بنابراین نیاز به در نظرگیری یک فاصله ایمن به منظور جلوگیری از برخورد ساختمان‌های مجاور وجود دارد.

طبق استاندارد 2800 ایران، برای تمامی ساختمان‌های با ارتفاع بیش از 12 متر یا 4 طبقه، باید درز انقطاع محاسبه و اعمال شود. بستن درز انقطاع را می توانیم با مصالح کم مقاومت انجام دهیم تا پس از زلزله به سادگی قابل جایگزین کردن و بهسازی باشد. طبق استاندارد 2800، علاوه بر شرط فوق، در موارد زیر هم رعایت درز انقطاع ضروری است:

• مقدار جلو آمدگی یا فرو رفتگی در پلان از مقادیر مجاز آیین نامه تجاوز کند.
• زمانی که فاصله دو سقف در یک طبقه از 60 سانتی‌متر بیشتر شود، باتوجه به رفتار متفاوت دو قسمت ساختمان، نیاز است در محل اختلاف ارتفاع، درز انقطاع قرار داده شود و دو قسمت ساختمان در این محل، جدا شوند.
• فونداسیون‌ها در تراز کف دارای اختلاف ارتفاع بوده و خط واصل بین دو فونداسیون مجاور دارای شیبی بیشتر از 15 درصد باشد.

1. 1 پیامد های عدم استفاده از درز انقطاع در ساختمان

با توجه به این موضوع که نیروی ناشی از ضربه ساختمان‌ها به یکدیگر در حین زلزله مقداری زیاد بوده و برآورد دقیق آن مشکل می‌باشد (این نیرو با توجه به مفاهیم ضربه اجسام در دینامیک تعیین می‌شود)؛ خسارات ناشی از برخورد ساختمان‌ها با یکدیگر زیاد بوده و می‌تواند باعث خرابی و آسیب‌‌های‌ مختلف در ساختمان‌ها شود که تعدادی از این خرابی‌ها در اشکال زیر نمایش داده شده است. بنابراین محاسبه و در نظرگیری صحیح این فاصله بین ساختمان‌های مجاور، اهمیت بالایی دارد.

 

 

شکل 1 خرابی‌های کلی ایجاد شده در اثر ضربه ساختمان‌های مجاور هم بدون در نظرگیری درز انقطاع

 

شکل 2 خرابی‌های موضعی ایجاد شده در اثر ضربه ساختمان‌های مجاور هم بدون در نظرگیری درز انقطاع

 

 

برخورد ساختمان‌های مجاور هم می‌تواند در اثر موارد مختلفی از جمله نامنظمی هندسی باشد، به عنوان مثال فاصله بیش از حد بین مرکز جرم و مرکز سختی ساختمان، باعث ایجاد پیچش در سازه می‌شود. در حالت دیگر این ضربه ممکن است در اثر روان‌ گرایی خاک و جابه‌جایی بیش از حد سازه باشد که طی این جابه‌جایی، سازه ممکن است با ساختمان مجاور هم برخوردی داشته باشد.

 

شکل 3 خرابی ایجاد شده در اثر ضربه ساختمان‌های مجاور هم با وجود نامنظمی یا منظمی در سازه‌ها

 

شکل 4  خرابی ایجاد شده در اثر ضربه ساختمان‌های مجاور هم در حالت ایجاد روان‌گرایی

 

بررسی و محاسبه نیروهای ضربه در اثر برخورد ساختمان‌ها در حالت‌های گوناگون، می‌تواند با ساخت یک مدل سازه‌ای در نرم افزار SAP انجام شود. به این صورت که مدل ساختمان با در نظرگیری یک المان GAP بین دو سازه، جهت در نظرگیری اثر برخورد بین آنها انجام شده تا به وسیله انجام تحلیل خطی یا غیرخطی، به صوت استاتیکی یا دینامیکی، نیروهای ایجاد شده در اثر ضربه در المان‌های مختلف سازه‌ای محاسبه شود.

 

منبع:

سبزسازه